EN
Tütün bağımlılığına dikkat çekmek için her yıl 31 Mayıs Tütüne Hayır Günü olarak kutlanır. Dünya Tütünsüz Günü ya da Dünya Sigarayı Bırakma Günü olarak da adlandırılan bu günde sigara kullanıcılarının sigarayı bırakmaları teşvik edilir. Dünya Sağlık Örgütü’ne üye devletler bünyesinde 1987 yılından bu yana çeşitli etkinlikler düzenlenir.
31 Mayıs Tütünsüz Günü kapsamında tütün ürünlerinin kullanımının sağlığa zararları anlatılır. Sağlıklı yaşam davranışlarını geliştirmek, tütün kullanımından vazgeçilmesi konusunda bilinç oluşturma konusunda farkındalık yaratılır. Bu amaca yönelik çeşitli etkinlikler düzenlenir ve il sağlık müdürlükleri, sivil toplum kuruluşları ve diğer paydaş kurumlar tarafından tütünün zararlarına dikkat çekilir.
Tütün Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?
Nikotin kullanım bozukluğu olarak da bilinen tütün bağımlılığı farklı belirtilere sahiptir. Bağımlı olan kişilerde tütün kullanımını kontrol etme mekanizması bozuktur. Diğer etkinliklere kıyasla tütün kullanımına ekstra öncelik verilir. Eğer nikotin kullanımı kesilirse ya da azaltılırsa sonrasında yoksunluk belirtileri ortaya çıkar.
Bağımlılarda olumsuz ya da zararlı sonuçlarla karşılaşılmasına rağmen kullanıma devam etme isteği güçlüdür. İleri derecede bağımlılık hallerinde tütün kullanımı sebebiyle yükümlülükleri yerine getirmeme, yatakta bile sigara içme, tütün kullanımının engellenmesi konusunda başkaları ile tartışmaya girme gibi durumlar görülebilir. Bu belirtilerin haricinde kişilere tütün bağımlısı tanısının koyulabilmesi için en az 1 aydır düzenli olarak sigara kullanılması ve ekstra belirtiler göstermeleri gerekir.
Sigara Bağımlılığı Neden Olur?
Tütün kullanımında bağımlılığa sebep olan durum içinde bulunan nikotindir. Sigara içildiğinde ve dumanı solunduğunda kişide zaman içinde fiziksel ve psişik bağımlılık meydana getirir. Sigara bağımlılığı bu özelliği ile alışkanlık yapıcı ve daha az zevk veren bir bağımlılık türü olarak kabul edilir.
Nikotinin vücuda alınması ile birlikte beyinde biyolojik ve kimyasal değişiklikler meydana gelir. Dopamin salgılanır ve bu hormon beyne haz verir. Enerji düzeyini yükseltir ve anlık konsantrasyonu artırır. Pekiştirici etki olarak kabul edilen bu durum kişilerin aynı etkiyi sürdürebilmek için maddeyi arzulamasına yol açar. Temeline bakıldığında sigara bağımlılığı bir tür psikolojik rahatsızlık olarak nitelendirilir ve tedavi edildiğinde kullanıcılar bu bağımlılığından kurtulabilir.
Tütün Bağımlılığı Nelere Yol Açar?
Tütün bağımlılığı hem bireysel hem de toplumsal problemlere sebep olur. Genel hastalık yükünü ve riskini artıran bu durum halk sağlığı açısından son derece kritiktir. Sigara kullanan kişilerin erken ölüm riski her zaman daha fazladır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan rapora göre erken ölümlerin öncü nedenlerinden biri sigara kullanımıdır. Tüm ölümler incelendiğinde tütün kullanımı bunların %18’lik kısmını meydana getirir.
Sigara kullanımı nedeniyle ortaya çıkan hastalıkların başında kanser gelir. Mide, akciğer, rahim ağzı ve cilt kanseri sıklıkla görülür. Ülser ve gastrit gibi mide hastalıkları, diyabet, solunum hastalıkları, diş ve diş eti hastalıkları, kalp ve damar hastalıkları sigara bağımlılığı sebebiyle daha fazla görülür. Gebelik döneminde düşük doğum, erken doğum, sütün kesilmesi ya da çocukta gelişim bozuklukları sigara sebebiyle ortaya çıkan sorunlardan bazılarıdır.
Tütün Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Sigarayı bırakmak çoğu kişiye zor gelir ve bu düşünce sürekli ertelenir. Ancak bunun için ilk adım atıldığı takdirde hemen bir uzmandan destek alınarak süreç daha kolay hale getirilebilir. Sigara bırakıldığı anda vücut fonksiyonlarında iyileşmeler olur. Bu süreçte alınan psikolojik destek ve ilaç tedavisi fayda sağlayacaktır. Bırakma sürecini basitleştirmek için sigara içme isteğini tetikleyecek etkenlerden uzak durulmalı, sık sık dişler fırçalanmalı, hareket edilmeli, temiz hava alınmalı, beslenmeye dikkat edilmeli ve farklı uğraşlar edinilmelidir.
